Muzeum na kółkach przyjedzie do Grodziska

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN we współpracy z grodziską gminą organizuje wystawę zatytułowaną ?Muzeum na kółkach?. Ekspozycji towarzyszyć będzie bogaty program edukacyjny, m.in. spacer historyczny śladami grodziskich Żydów i różnego rodzaju warsztaty.

Wystawa potrwa od 9 do 11 kwietnia. Centralnym jej punktem jest interaktywna mapa każdego miasta, które odwiedza ?Muzeum na kółkach?, na której zostały opisane ważne miejsca związane z lokalną historią żydowską. ? Poprzez trójwymiarową makietę sztetla przybliżamy najważniejsze miejsca typowego polsko-żydowskiego miasteczka. Opowiadamy również o jidysz, hebrajskim i polskim ? trzech współistniejących i przenikających się językach, którymi posługiwali się polscy Żydzi ? mówią organizatorzy inicjatywy.

? Poprzez udział w projekcie ?Muzeum na kółkach? pragniemy przede wszystkim zdobyć nowe umiejętności związane z edukacją wielokulturową ze szczególnym uwzględnieniem historii polsko-żydowskiej ? dodają Anna Woźniak i Łukasz Nowacki, koordynatorzy lokalni ?Muzeum na kółkach? w Grodzisku.

Oprócz wspomnianych wyżej elementów wydarzenia ważne będzie również odtworzenie  muralu na dworcu PKP, zrealizowanego w 2010 roku w ramach projektu Ulica Żydowska.

Projekt ma na celu przypomnieć o współistnieniu społeczności polskiej i żydowskiej na przestrzeni tysiąca lat. Przez wieki Polska była najważniejszym ośrodkiem żydowskiego życia umysłowego, religijnego i kulturalnego. Żydzi stanowili 10 procent ludności Polski. A Grodzisk Mazowiecki to ważny punkt na mapie polsko-żydowskiego dziedzictwa kulturowego. Pierwsza wzmianka o obecności Żydów w Grodzisku pochodzi bowiem już z II połowy XVI wieku. W XVIII wieku wyznawcy judaizmu otrzymali pozwolenie na budowę pierwszej synagogi i założenie cmentarza ? jednego z najstarszych na Mazowszu. Późniejszy intensywny rozwój osadnictwa żydowskiego w mieście związany był z patentem wydanym przez króla pruskiego w 1797 roku, w którym zezwalał on Żydom zamieszkałym w mieście zajmować się rzemiosłem i handlem oraz jednocześnie ograniczał ich osadnictwo na wsi.

W połowie XIX wieku gmina żydowska rozwijała się bardzo szybko i podjęła szereg inwestycji świadczących o jej prężności, m.in. wznosząc nową synagogę. W tym okresie przybył do miasta cadyk Elimelech Szapiro, założyciel znanej dynastii chasydzkiej. W pierwszych latach XX wieku ludność żydowska aktywnie uczestniczyła w życiu politycznym i społecznym miasta, m.in. sprawując mandaty radnych w Radzie Miasta oraz działając w stowarzyszeniach kulturalnych, klubach sportowych i organizacjach takich jak straż ożarna, a także wydając periodyki w języku jidysz.

W 1900 roku otwarto prywatną żydowską szkołę, w której uczono również języka polskiego.W grudniu 1940 roku Żydzi zostali wysiedleni do grodziskiego getta, w którym poza mieszkańcami Grodziska i okolicznych miejscowości znaleźli się wysiedleni z woj. poznańskiego i łódzkiego. W lutym 1941 roku getto w Grodzisku zlikwidowano, a jego mieszkańców wywieziono do getta w Warszawie, a później do obozu zagłady w Treblince.